Konsultacja
Kiedy dziecko doświadcza trudności, jego bliskim zwykle trudno jest ocenić, jakiej pomocy będą potrzebować. Ustaleniu tego służą wstępne spotkania z psychologiem, czyli konsultacje. Obejmują one osobne wywiady z dzieckiem i z rodzicami oraz wspólne spotkanie. Kolejność spotkań może różnić się w zależności od wieku dziecka i praktyki danego specjalisty. Zawsze jednak służą ocenie, czy zachowanie dziecka jest właściwe dla jego etapu rozwojowego, a także określenie, na czym polegają trudności. Psycholog dzieli się swoimi spostrzeżeniami z rodziną i wspólnie z nimi rozważa formy pomocy, udziela wskazówek. Kiedy jest potrzebna dalsza pomoc specjalistyczna, proponuje różne formy pomocy dziecku.
Diagnoza
Diagnoza psychologiczna dziecka to cykl spotkań, podczas których psycholog zbiera wywiad od rodziców, rozmawia także z dzieckiem i obserwuje jego zachowanie dziecka, wreszcie przeprowadza odpowiednie testy. Dzięki temu może zanalizować mechanizmy psychiczne i społeczne, które przyczyniają się do powstania określonych trudności dziecka, także wynikające z zaburzeń rozwojowych np. Całościowych zaburzeń rozwoju (znane jako autyzm, zespół Aspergera) czy zaburzeń więzi. Zwraca również uwagę na jego mocne strony. Następnie psycholog dzieli się z rodzicami wynikami. Duże znaczenie w diagnozie dzieci i młodzieży mają również przewidywania dotyczące ich przyszłego rozwoju, określenie ewentualnych deficytów wraz z możliwością ich kompensacji i wskazówki dla rodziny, a czasem również dla przedszkola czy szkoły.
Terapia dzieci i młodzieży
Psychoterapia dzieci i młodzieży różni się od tej przeznaczonej dla dorosłych. Po pierwsze, zakłada możliwość spotkania z rodzicami na pewnych etapach. Po drugie używa innych środków. Dla młodszych dzieci naturalnym sposobem komunikacji i radzenia sobie z emocjami jest zabawa. Z upływem lat zastępuje ją rozmowa i praca nad konkretnymi zadaniami. Na każdym etapie rozwoju znaczenie ma twórczość, np. plastyczna. Wszystkie te elementy występują w terapii dzieci i młodzieży w różnych proporcjach. Terapeuta dba o to, żeby sesja pomagała poznać siebie, zrozumieć świat, nauczyć dziecko odpowiednich zachowań wspomagających jego radzenie sobie, wspierała rozwój i poczucie bezpieczeństwa.