Badanie psychologiczne z zakresu psychologii transportu, zwane popularnie psychotechniką czy też psychotestami jest wymagane w wielu zawodach związanych z prowadzeniem pojazdów różnych kategorii, wykonujących przewóz osób i rzeczy, prowadzących pojazdy uprzywilejowane. Badanie to powinny wykonać także osoby ubiegające się o przywrócenie prawa jazdy, które zostało odebrane za jazdę pod wpływem alkoholu czy przekroczeniu limitu punktów karnych oraz inne, wymienione w przepisach prawa.
Badania psychologiczne kierowców przeprowadzane są przez psychologów posiadających uprawnienia, a pracownia wykonująca tego typu badania musi spełniać odpowiednie normy wskazane w przepisach prawa
Jak przebiega badanie?
Każde badanie psychologiczne z zakresu psychologii transportu obejmuje:
- wywiad, rozmowę i obserwację osoby badanej
- badania testowe, w tym wykonaniowe z zastosowaniem specjalistycznych urządzeń zwanych aparatami lub przystosowanymi do tego celu programami komputerowymi.
Pierwsza część badania służy pozyskaniu informacji o osobie, motywacji do przeprowadzenia badania, stosunku do przewinień (dotyczy osób przywracających uprawnienia).
Druga część badania jest związana ściśle z badaniem funkcji intelektualnych i psychomotorycznych. Aparatura i testy do badań psychotechnicznych w naszym Centrum jest zgodna ze wszelkimi wymogami i standardami. Posiadamy w pełni wyposażoną pracownię, przeprowadzany badania w ciemni (widzenie zmierzchowe i wrażliwość na olśnienie) oraz równoważnię (do badań pracowników na pracujących na wysokościach).
Badanie kończy się omówieniem z badanym wyników uzyskanych w poszczególnych testach i wydaniem orzeczenia. Całość trwa zwykle 1-1,5 godz., w zależności od tempa pracy i konieczności ewentualnego powtórzenia zadania.
Co jest badane?
Powszechnie przyjęło się, że badanie psychotechniczne polega tylko na wykonaniu określonych zadań na aparaturze mierniczej, a jego wynik zależy wyłącznie od uzyskanych w testach wyników. Tymczasem badanie to dotyczy również codziennego funkcjonowania badanego pod kątem zachowania samokontroli, skłonności do ryzyka, problematyki picia alkoholu czy stosowania używek i środków psychoaktywnych. Przykłady skłonności do zachowań ryzykownych na drodze możemy dość często zauważyć poruszając się po drogach i obserwując „piratów drogowych” a także słysząc o kierowcach zatrzymanych za prowadzenie pojazdu znajdując się pod wpływem alkoholu lub w stanie nietrzeźwości. O ile badanie zdolności psychomotorycznych takich osób może nie budzić zastrzeżeń, to lekceważący stosunek do przepisów drogowych czy prowadzenia auta „na kacu” czy po spożyciu alkoholu może stanowić przesłankę do uznania istnienia przeciwwskazań do prowadzenia pojazdów i wydania negatywnego orzeczenia psychologicznego.
Jak przygotować się do badań?
Na badanie z zakresu psychologii transportu należy zabrać:
- dokument tożsamości
- prawo jazdy (nie dotyczy badanych starających się o przywrócenie uprawnień)
- skierowanie – jeśli jest
- okulary, jeśli badany ich używa.
Na badanie należy zgłosić się wyspanym, wypoczętym, zdrowym. Na 48 godz. przed badaniem nie należy pić alkoholu ani przyjmować środków psychoaktywnych (zaburza to znacznie zdolności psychomotoryczne).
A co, jeśli się nie powiedzie?
Zdarza się, że pod wpływem stresu czy innych czynników wyniki testów będą zbyt niskie, aby uzyskać orzeczenie pozytywne. W takich sytuacjach możliwe jest powtórzenie jednego czy kilku testów. Wówczas pod uwagę bierze się najlepsze uzyskane wyniki. Przy wydaniu orzeczenia psycholog przekazuje badanemu ustnie informacje o jego wynikach badań wraz z ewentualnymi wskazówkami. Od negatywnego orzeczenia psychologicznego badanemu przysługuje prawo odwołania się do wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy.
Ewa Wagner
Psycholog sądowy, psycholog transportu